Meer kinderen krijgen bijles en begeleiding. Vooral hoogopgeleiden betalen hiervoor, zodat de kansenongelijkheid groeit.
Bijna eenderde van de ouders met kinderen op de middelbare school maakte vorig schooljaar kosten voor bijles, examentraining of huiswerkbegeleiding. Dat kostte naar schatting in totaal 185 tot 286 miljoen euro. Vooral kinderen van hoogopgeleide ouders krijgen betaalde extra begeleiding. Meer dan de helft van de ouders denkt dat hun kind geen bijles nodig had gehad als hij of zij meer persoonlijke aandacht op school had gekregen.
Dat blijkt uit onderzoek van SEO Economisch Onderzoek en Oberon naar het ‘schaduwonderwijs’ in Nederland, in opdracht van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Het is voor het eerst dat de aard en omvang van betaalde extra les aan leerlingen in kaart is gebracht. Het CBS becijferde in 2016 wel dat de uitgaven hieraan tussen 2000 en 2015 meer dan verviervoudigd zijn.
Schaduwonderwijs is een van de oorzaken van de toegenomen kansenongelijkheid in het onderwijs, schreef de Inspectie van het Onderwijs in 2016. Nu opleidingsniveau bepalender wordt voor kansen in de samenleving, proberen ouders hun kind op een zo hoog mogelijk niveau te laten slagen – vooral hoogopgeleiden, die dat kunnen betalen. Goedkope varianten van huiswerkbegeleiding kosten al 100 à 200 euro per maand.
Hoe hoger het opleidingsniveau of inkomen van de ouders, hoe groter de kans dat een leerling betaalde extra begeleiding krijgt, blijkt uit het onderzoek, waarvoor zowel kwantitatieve als kwalitatieve methoden zijn gebruikt. Bij alle vormen van betaalde ondersteuning is de deelname van leerlingen met universitair geschoolde ouders significant hoger.
Kinderen met laagopgeleide ouders maken juist vaker gebruik van onbetaalde extra les, bijvoorbeeld via de school. Als het betaalde en onbetaalde schaduwonderwijs bij elkaar worden opgeteld, is er geen groot verschil in deelname tussen leerlingen met lager of hoger opgeleide ouders, schrijven de onderzoekers.
Minister Arie Slob (Onderwijs, ChristenUnie) schrijft in een reactie dat de financiële omvang van schaduwonderwijs beperkt is. Ook is, gelet op het toezicht van de Inspectie, voor „een algeheel kwaliteitsgebrek” geen grond. „Een verklaring zou daarom kunnen zijn dat ouders vragen om meer maatwerk voor hun kind, hoewel zeker ook andere motieven een rol spelen, zoals toegenomen prestatiedruk of dat ouders bijles en huiswerkbegeleiding zien als een nuttige vorm van opvang.”